در گفت وگوی اختصاصی پایگاه خبری حامیان نور و قرآن با دکتر حسن بابایی، معاون رئیس قوه قضائیه و رئیس نمونه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، جزئیات یکی از بزرگ ترین چالش های حقوقی و ثبتی ایران بررسی شد. دکتر بابایی با تأکید بر حرکت جهادی سازمان برای صدور اسناد رسمی املاک و تحقق هوشمندسازی فرآیندها، اعلام کرد: «وجود ۲۰ میلیون ملک فاقد سند رسمی در کشور یک دغدغه ملی است و باید با مدیریت هوشمند و ترکیب فناوری و سنت، این معضل را برطرف کنیم.»
تاریخ انتشار: ۶ خرداد ۱۴۰۴
آمار نگران کننده املاک فاقد سند رسمی
رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در این گفت وگو اعلام کرد:
«در حال حاضر، بیش از ۲۰ میلیون ملک در ایران سند عادی دارند و از سند رسمی بی بهره اند. طبق قانون، تمام این املاک باید طی دو سال آینده سند رسمی دریافت کنند.»
این موضوع علاوه بر افزایش دعاوی ملکی، موجب نااطمینانی در بازار مسکن و معاملات کشور شده است.
دکتر بابایی تأکید کرد: «اگرچه این پروژه بسیار سنگین و ملی است اما ما با بسیج همه امکانات و بهره گیری از ظرفیت دفاتر اسناد رسمی و فناوری های نوین، می خواهیم کشور را به نقطه ای برسانیم که هر ملک دارای سند رسمی و معتبر باشد.»
دکتر حسن بابایی
- سمت: معاون رئیس قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
- تاریخ تولد: ۱۳۴۷
- محل تولد: میانه، ایران
- تحصیلات: دکتری حقوق و جامعه‌شناسی
- سوابق مدیریتی:
- قاضی شعبه اول دادگاه انقلاب سنندج
- مدیرکل طرح و برنامه معاونت راهبردی قوه قضائیه
- معاون فناوری اطلاعات دادگستری استان تهران
- دستاوردها:
- اجرای قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول
- هوشمندسازی فرآیندهای ثبتی و راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیک
- کاهش دعاوی ملکی از طریق رسمی‌سازی اسناد
- لینک رسمی: پایگاه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
هوشمندسازی فرآیندها؛ شتاب، شفافیت و صیانت از جایگاه دفاتر
دکتر حسن بابایی با اشاره به اهمیت هوشمندسازی و الکترونیکی شدن فرآیندهای ثبتی گفت:
«الکترونیکی شدن اسناد و فرآیندها، می تواند سرعت، شفافیت و امنیت معاملات ملکی را بالا ببرد. اما باید مراقب باشیم که این تحول، به تضعیف جایگاه سنتی دفاتر اسناد رسمی و کتابت منجر نشود. دفاتر اسناد رسمی ستون های حقوقی جامعه اند و نقش بی بدیلی در اعتماد عمومی ایفا می کنند.»
بر همین اساس، سازمان ثبت اسناد تلاش کرده است با آموزش، فرهنگ سازی و استفاده هدفمند از فناوری، بین سرعت تحولات دیجیتال و اعتبار تاریخی دفاتر تعادل ایجاد کند.
برنامه اجرایی برای حل معضل اسناد عادی
- ایجاد زیرساخت های هوشمندسازی: راه اندازی سامانه های الکترونیک برای ثبت و پیگیری اسناد املاک و جلوگیری از جعل و کلاهبرداری.
- آموزش و فرهنگ سازی برای مردم و کارکنان دفاتر: اطلاع رسانی درباره مزایای سند رسمی و تسهیل روند ثبت نام اسناد در سطح ملی.
- تسهیل فرآیندها برای مناطق محروم: اعزام تیم های سیار ثبت اسناد به مناطق دورافتاده و کاهش هزینه های ثبتی برای اقشار کم درآمد.
- همکاری با قوه قضائیه، دولت و دفاتر اسناد رسمی: ایجاد تعامل نهادی برای رفع مشکلات اجرایی و حمایت از جایگاه سر دفتری در فرایندهای دیجیتال.
- کاهش اختلافات حقوقی: با رسمی شدن اسناد، میزان دعاوی ملکی و حقوقی به شکل چشمگیری کاهش خواهد یافت.
نقل قول ویژه از دکتر حسن بابایی
«هدف اصلی ما، ایجاد امنیت حقوقی، تسهیل معاملات، و کاهش مشکلات مردم است. در کنار حرکت به سمت هوشمندسازی، هیچگاه جایگاه دفاتر اسناد رسمی نباید خدشه دار شود. این دو مسیر باید مکمل یکدیگر باشند تا عدالت و آرامش حقوقی در کشور برقرار گردد.»
چالش ها و فرصت های هوشمندسازی در ثبت اسناد
پروژه ملی صدور اسناد رسمی برای املاک فاقد سند، نیازمند هماهنگی میان دستگاه های مختلف و آگاهی بخشی گسترده به شهروندان است. از مهم ترین موانع موجود، مقاومت بخشی از جامعه نسبت به اسناد الکترونیک و نبود آشنایی کافی با خدمات جدید است. سازمان ثبت اسناد با اجرای طرح های تشویقی و آموزش گسترده، می کوشد این موانع را رفع کند.
فرصت طلایی هوشمندسازی، افزایش شفافیت، کاهش سوءاستفاده، و اعتماد بیشتر به نظام ثبتی کشور است که با راهبری مدیریتی دکتر بابایی و همکاری نهادهای دیگر، می تواند تا دو سال آینده بخش بزرگی از بازار املاک ایران را متحول کند.
پرسش های متداول درباره اسناد عادی و هوشمندسازی ثبت
- چرا هنوز ۲۰ میلیون ملک فاقد سند رسمی هستند؟
دلایل مختلفی چون مشکلات حقوقی، کمبود آگاهی عمومی، و طولانی بودن فرآیند ثبت، باعث باقی ماندن املاک با سند عادی شده است. - چه زمانی اسناد رسمی صادر می شود؟
طبق قانون، همه املاک باید طی دو سال آینده دارای سند رسمی شوند. سازمان ثبت اسناد برنامه ویژه ای برای این پروژه دارد. - آیا الکترونیکی شدن جایگاه دفاتر را تهدید می کند؟
خیر؛ رویکرد مدیریت فعلی، تلفیق فناوری و حمایت از دفاتر اسناد رسمی است تا اعتماد عمومی تقویت شود. - مزایای سند رسمی و فرآیند هوشمندسازی چیست؟
افزایش امنیت، کاهش دعاوی حقوقی، سرعت بالاتر در معاملات و کاهش تخلفات ثبتی از مهم ترین مزایا هستند. - چه چالش هایی در این مسیر وجود دارد؟
نیاز به همکاری نهادها، آشنایی بیشتر مردم با سامانه های الکترونیک و ارتقای مهارت دفاتر اسناد رسمی.
جمع بندی
مسأله ۲۰ میلیون ملک فاقد سند رسمی، یکی از مهم ترین چالش های ثبتی و حقوقی ایران است. تجربه مدیریتی دکتر حسن بابایی و سیاست هوشمندانه سازمان ثبت اسناد، این امید را ایجاد کرده که کشور در آینده نزدیک، به نقطه ای برسد که اسناد املاک، همگی رسمی، معتبر و مبتنی بر فناوری های روز باشند. در کنار این تحول، جایگاه سنتی دفاتر اسناد رسمی نیز به عنوان پشتوانه حقوقی جامعه حفظ و تقویت خواهد شد.
این گزارش بخشی از سلسله پرونده های «مدیران اثرگذار دستگاه قضا» است که توسط پایگاه خبری حامیان نور و قرآن تهیه و منتشر می شود.