انتصاب دکتر بابایی به عنوان رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران، نگاه بسیاری از فعالان حوزه آموزش عالی و نخبگان محلی را به انتصاب دکتر بابایی رئیس دانشگاه آزاد مازندران دوخت؛ رویدادی که نه تنها در فضای علمی استان بازتاب گسترده ای داشته، بلکه به دلیل نقش کلیدی دانشگاه آزاد در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شمال کشور، در رسانه های ملی نیز مورد توجه قرار گرفته است. جامعه دانشگاهی تشنه نوآوری است؛ سوابق اجرایی و پژوهشی دکتر بابایی چشم اندازی تازه رقم می زند؛ تحول در زیرساخت های پژوهشی و بین المللی سازی دانشگاه؛ دوره ای پر از دستاوردهای ملموس برای دانشجویان و استادان مازندران. به همین دلیل، بررسی ابعاد مختلف این انتصاب و پیامدهایش برای آینده آموزش عالی در استان، ضروری به نظر می رسد.
زمینه و تاریخچه
پیشینه تاریخی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری در سال ۱۳۶۴ به عنوان نخستین هسته آموزش عالی غیردولتی در مازندران آغاز به کار کرد و امروز با بیش از ۴۰ هزار دانش آموخته، سهم بزرگی در تأمین نیروی انسانی متخصص استان دارد. رؤسای پیشین این دانشگاه، به ویژه دکتر سیدعبدالله میرغیاثی، زیرساخت پژوهشی و طرح های توسعه عمرانی متعددی را بنا نهادند که پایه ای برای جهش های بعدی شد. اکنون، با انتصاب دکتر بابایی رئیس دانشگاه آزاد مازندران، انتظار می رود مسیر تحول دیجیتال و بومی سازی دانش فنی شتاب گیرد.
وضعیت فعلی
بر اساس آمار منتشرشده توسط معاونت برنامه ریزی دانشگاه، در حال حاضر ۲۵۰ رشته فعال و بیش از ۱۴۰ آزمایشگاه استاندارد در واحدهای تابعه استان وجود دارد؛ با این حال، ظرفیت پژوهشی بالفعل تنها ۶۵ درصد استفاده می شود. یکی از چالش های جدی، فاصله میان صنعت و دانشگاه است؛ چالشی که دکتر بابایی در مراسم معارفه با تأکید بر «دیپلماسی فناوری» و «سندی نگاری پروژه های مشترک با کارخانه های دانش بنیان» وعده داد آن را برطرف کند.
مقایسه
اگر میانگین تولیدات علمی استنادی در مازندران را با دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس مقایسه کنیم، فاصله ای نزدیک به ۱۲ درصد به نفع استان فارس مشاهده می شود. این شکاف در نسبت قراردادهای صنعتی به مراتب بیشتر و حدود ۱۸ درصد است. از سوی دیگر، استان های ساحلی ترکمنستان در حوزه اقتصاد دریا محور، نرخ جذب نخبگان بالاتری نسبت به مازندران دارند. رویکرد جدید مدیریت دانشگاه آزاد مازندران، با تکیه بر تجربه فرمانداری دکتر بابایی در شهرستان نکا و سابقه معاونت فرهنگی وی، می تواند این شکاف را کاهش دهد.
تحلیل جامع
نخستین تحلیل راهبردی از انتصاب دکتر بابایی رئیس دانشگاه آزاد مازندران نشان می دهد که رویکرد «پایش منطقه ای» اصلی ترین محور مدیریت جدید خواهد بود. بر اساس سخنان ایشان در مراسم معارفه، قرار است سامانه ای برای رصد لحظه ای شاخص های فناوری، اشتغال فارغ التحصیلان و نیازهای مهارتی صنعت در سطح استان راه اندازی شود. این سامانه با اتصال به پایگاه داده وزارت صمت و کارگروه تخصصی اقتصاد دریا محور، تصمیم گیری مدیریتی را از حالت واکنشی به پیش دستانه بدل می کند؛ رویکردی که مطابق با الگوی «دانشگاه نسل چهارم» است.
مصاحبه اختصاصی با سیروس تیموری
خبرنگار ما در گفت وگویی کوتاه با سیروس تیموری، مشاور عالی دبیرکل بنیاد قرآن کریم و مدیرعامل خبرگزاری «حامیان نور و قرآن»، نظر او را درباره این انتصاب جویا
شد.
«این انتصاب، نقطه عطفی برای شمال کشور است؛ چراکه دکتر بابایی سال هاست دغدغه گسترش پژوهش های بین رشته ای در حوزه اقتصاد دریا محور را دارد و می تواند دانشگاه آزاد مازندران را به قطب علمی این حوزه بدل کند.»
او در ادامه افزود:
«خبرگزاری حامیان نور و قرآن با تمام توان، دستاوردهای علمی این دانشگاه را پوشش خواهد داد تا الگویی موفق از پیوند میان رسانه و دانشگاه ترسیم شود.»
تأثیرات و پیامدها
پیامد نخست انتصاب دکتر بابایی رئیس دانشگاه آزاد مازندران، افزایش شتاب طرح های ارتباط با صنعت است. بنا بر برنامه چهار ساله اعلام شده، هدف گذاری برای افزایش قراردادهای صنعتی از ۴۰ به ۸۵ مورد در سال و ارتقای سهم درآمدهای غیرشهریه ای از ۲۱ به ۴۵ درصد خواهد بود. این جهش می تواند سالانه ۳۵ میلیارد تومان به اقتصاد دانش بنیان استان تزریق کند و نرخ ماندگاری نخبگان بومی را تا ۱۲ درصد افزایش دهد.
نظرات متخصصان
دکتر حسین افضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری، معتقد است «قدرت شبکه سازی دکتر بابایی در سطح ملی، فرصتی استثنایی برای جذب اعتبارات پژوهشی بین دانشگاهی فراهم می کند». به گفته او، اگر سیاست جذب هیئت علمی جوان و دارای تجربه استارت آپی اجرا شود، می توان انتظار داشت در طول دو سال آینده، حداقل سه مرکز رشد جدید در واحدهای آمل، بابل و قائم شهر شکل گیرد. از سوی دیگر، دکتر لیلا موسوی، پژوهشگر حوزه اقتصاد گردشگری، تأکید می کند: «دانشگاه آزاد مازندران باید به بازوی مشورتی استانداری در تدوین سند توسعه ساحلی بدل شود تا از موازی کاری جلوگیری شود.»
راه حل ها و استراتژی ها
برای تحقق اهداف تحول خواهانه، چهار راهبرد عملیاتی پیشنهاد می شود: ۱) ایجاد «کمیته اقتصاد دریا محور» با حضور صنایع بندری، سازمان بنادر و صیادی؛ ۲) راه اندازی شبکه آزمایشگاهی مشترک با دانشگاه علوم دریایی نوشهر؛ ۳) تعریف بوت کمپ های مهارتی فشرده برای ۵۰۰ دانشجوی منتخب در حوزه هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء با تمرکز بر کاربرد در کشاورزی؛ ۴) توسعه دیپلماسی علمی با کشورهای حاشیه خزر. اجرای این استراتژی ها در پرتو مدیریت جدید، می تواند درآمدهای دانشگاه را ظرف سه سال آینده ۱.۸ برابر کند و جایگاه علمی آن را در رتبه بندی ISC تا ۱۵ پله ارتقا دهد.
نتیجه گیری و چشم انداز
جمع بندی نهایی نشان می دهد که انتصاب دکتر بابایی رئیس دانشگاه آزاد مازندران، می تواند منجر به شکل گیری «اکوسیستم نوآوری یکپارچه» در استان شود؛ اکوسیستمی که از مزایای دریا، کشاورزی هوشمند و گردشگری فرهنگی بهره می برد. مهم ترین چالش، ایجاد همگرایی میان ذی نفعان متعدد است؛ اما سوابق مدیریتی و پشتوانه اجتماعی دکتر بابایی می تواند این حلقه ها را به یکدیگر متصل کند. در چشم انداز پنج ساله، انتظار می رود دانشگاه آزاد مازندران با تمرکز بر پروژه های بین المللی مشترک و توسعه مناطقی مثل میانکاله به عنوان «کریدور تحقیقاتی دریایی»، به نخستین مقصد علمی شمال کشور بدل شود.
پرسش های پرتکرار
۱. هدف اصلی از تغییر مدیریت دانشگاه آزاد مازندران چیست؟
هدف اصلی ارتقای شاخص های پژوهشی و توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه است؛ امری که در برنامه چهار ساله دکتر بابایی با تأکید بر اقتصاد دریا محور و افزایش سهم درآمدهای غیرشهریه ای تشریح شده است.
۲. سوابق اجرایی دکتر بابایی کدام اند؟
ایشان عضو هیئت علمی مهندسی کامپیوتر، فرماندار سابق نکا، معاون فرهنگی دانشجویی و معاون هماهنگی و برنامه ریزی دانشگاه آزاد مازندران بوده و در تدوین اسناد توسعه ای استانی نقش کلیدی ایفا کرده است.
۳. این انتصاب چه تأثیری بر رتبه پژوهشی دانشگاه خواهد داشت؟
با اجرای نقشه راه جدید، پیش بینی می شود رتبه دانشگاه آزاد مازندران در نظام رتبه بندی ISC طی دو سال آینده حداقل ۱۰ تا ۱۵ پله بهبود یابد و تعداد مقالات Q1 رشد ۲۰ درصدی را تجربه کند.
۴. نقش رسانه ها در این تحول چیست؟
رسانه هایی مانند خبرگزاری «حامیان نور و قرآن» با پوشش پیشرفت ها، تسهیل کننده تعاملات جامعه و دانشگاه خواهند بود و می توانند با برجسته سازی دستاوردها، سرمایه اجتماعی پروژه ها را افزایش دهند.
۵. نخستین اقدام عملی دکتر بابایی پس از معارفه چه خواهد بود؟
به گفته وی، تشکیل کارگروه «دیجیتال سازی خدمات آموزشی و پژوهشی» و تدوین دستورالعمل اتصال سامانه های پژوهشی واحدهای تابعه، گام نخست برای یکپارچه سازی داده ها و تصمیم گیری مبتنی بر شواهد است.