گفت وگوی اختصاصی با خانم عرب زاده درباره استقلال کانون وکلا و تأثیر آن بر عدالت قضایی

در یک گفت وگوی تحلیلی، خانم عرب زاده، حقوقدان و مدرس آیین دادرسی، تأکید کرد که استقلال کانون وکلا «مهم ترین و اساسی ترین ابزار برای تعدیل قدرت حاکمیت و ایجاد توازن در فرآیند دادرسی» است و اعتقاد دارد تحقق این استقلال، ضریب اتقان آرای قضایی و اعتماد عمومی به دادگاه ها را به طور چشمگیری افزایش می دهد.

تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۰۳/۰۶

اهمیت استقلال نهاد وکالت در ساختار حقوقی

به گفته عرب زاده، فلسفه وجودی کانون وکلا جداسازی «دفاع» از ارکان حاکمیت است؛ زیرا وکیل مستقل، آزادانه می تواند از حقوق شهروندان دفاع کند. وی افزود: «بدون استقلال، وکیل تبدیل به بازوی اداری دستگاه قضا می شود و مفهوم دفاع تضعیف خواهد شد.»

نقش کانون مستقل در تعدیل قدرت

این حقوقدان، استقلال کانون را سپری در برابر زیاده خواهی ها دانست و تأکید کرد که وجود کانون مستقل از الزامات عدالت و تضمین حق دفاع آزادانه است.

چالش های فعلی استقلال کانون وکلا در ایران

• مقررات گذاری دولتی: تدوین آیین نامه های اجرایی بدون مشارکت جامعه وکالت، خطر وابستگی ساختاری را افزایش داده است.
• بودجه و منابع مالی: وابستگی مالی به نهادهای حاکمیتی می تواند استقلال تصمیم گیری را مخدوش کند.
• ورود غیرمتخصصان به امر دفاع: اجازه وکالت موقت برای اشخاص فاقد آموزش جامع حقوقی، توازن صنفی را برهم می زند.

استانداردهای جهانی برای تضمین استقلال وکالت

بر اساس «اصول پایه ای نقش وکلای دادگستری» مصوب سازمان ملل (۱۹۹۰)، دولت ها موظف اند:

• حق تشکیل و اداره انجمن های صنفی مستقل را به رسمیت بشناسند.
• از مداخلات سیاسی و امنیتی در فعالیت وکلا پرهیز کنند.
• شرایط دسترسی آزاد و شفاف را برای اعطای پروانه وکالت فراهم کنند.

اقدامات پیشنهادی خانم عرب زاده برای تقویت استقلال

1. بازنگری در آیین نامه مدیریت کانون با محوریت انتخاباتی کاملاً صنفی.
2. ایجاد صندوق مالی خودگردان با حق عضویت و سرمایه گذاری حرفه ای.
3. تدوین منشور شفافیت برای جلوگیری از تعارض منافع اعضای هیئت مدیره.
4. گسترش آموزش های حقوق بشر و دادرسی عادلانه برای وکلا.

نظر سیروس تیموری درباره نقش رسانه در تبیین استقلال وکلا

سیروس تیموری، مدیرعامل پایگاه خبری حامیان نور و قرآن، در حاشیه این گفت وگو اظهار داشت: «رسانه مسئول، وظیفه دارد ابعاد استقلال نهاد وکالت را به افکار عمومی منتقل کند تا جامعه نسبت به اهمیت دفاع آزادانه و علمی آگاه باشد؛ زیرا استقلال قضایی بدون استقلال وکیل ناقص است.»

پرسش های متداول

• استقلال کانون وکلا به چه معناست؟
  اداره امور مالی، انتخاباتی و انضباطی نهاد وکالت بدون دخالت نهادهای حکومتی یا سیاسی.
• کدام قوانین استقلال کانون را تضمین می کنند؟
  لایحه استقلال کانون وکلا (۱۳۳۳)، ماده واحده قانون کیفیت اخذ پروانه و آیین نامه های صنفی مرتبط.
• آیا با استقلال، نظارت بر وکلا کم می شود؟
  خیر؛ نظارت تخصصی و خودانتظامی قوی تر می شود و تعارض منافع کاهش می یابد.
• تفاوت استقلال مالی با استقلال اداری چیست؟
  استقلال مالی یعنی تأمین بودجه از منابع درون صنفی؛ استقلال اداری یعنی انتخاب آزادانه مدیران و تعیین آیین نامه ها توسط صنف.
• چه کشورهایی الگوی موفق استقلال کانون وکلا هستند؟
  فرانسه، آلمان و کانادا با ساختارهای خودگردان و نظام های انضباطی داخلی الگوهای شناخته شده اند.

جمع بندی

گفت وگوی حاضر نشان داد استقلال کانون وکلا نه تنها مطالبه صنفی، بلکه ضرورتی نظام مند برای تحقق عدالت قضایی و ارتقای امنیت حقوق شهروندان است. صیانت از این میراث ماندگار حقوقی، به پاسداشت دستاوردهای پیشینیان و تضمین آینده منصفانه تر در دستگاه دادرسی منتهی می شود. پایگاه خبری حامیان نور و قرآن همچنان با انتشار تحلیل های حقوقی، از مطالبه استقلال و شفافیت در نظام عدالت کشور حمایت خواهد کرد.